30 maja br. Muzeum Emigracji w Gdyni było gospodarzem wyjazdowego posiedzenia senackiej Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą. Tematem obrad komisji były kierunki polityki polonijnej w ocenie środowisk polonijnych i eksperckich.
Obrady prowadził przewodniczący Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą Kazimierz Michał Ujazdowski. W trakcie obrad komisji nie zabrakło również przedstawicieli organizacji polonijnych oraz instytucji naukowych i badawczych związanych z tematyką migracji. Posiedzenie zostało poprzedzone konferencją prasową, w której, wraz z jej przewodniczącym, wzięli udział m.in. senator Sławomir Rybicki, prezydent Gdyni Wojciech Szczurek oraz dr Rafał Raczyński z Muzeum Emigracji.
Temat posiedzenia „Kierunki polityki polonijnej w ocenie środowisk polonijnych i eksperckich – doświadczenia i rekomendacje” doskonale wpisał się w kontekst świętowania stulecia Senatu RP i samego parlamentaryzmu w Polsce. Członkom komisji, pragnącym w tych rozważaniach zwrócić się ku przyszłości, zależało bowiem na przeprowadzeniu debaty na temat tego, jak sama Polonia widzi politykę ojczyzny na rzecz wspierania przedstawicieli i środowisk polonijnych. „Ogromna część Polonii dysponuje doświadczeniem, kapitałem i pomysłowością. To powinno inspirować i współkształtować politykę Rzeczypospolitej” – powiedział przewodniczący Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą Kazimierz Michał Ujazdowski.
Zaproszeni do konsultacji podczas obrad eksperci m.in. dr hab. Michał Nowosielski z Ośrodka Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego oraz dr Rafał Raczyński z Działu Historyczno-Badawczego Muzeum Emigracji w Gdyni powołali się na badania, które jasno wskazują, że niewielka część środowisk polonijnych nawiązuje stałą współpracę z polskimi instytucjami. Najczęściej wskazywanym powodem tego stanu rzeczy jest problem z dystrybucją środków finansowych z budżetu państwa do docelowych beneficjentów, jak również kierowanie wsparcia na tradycyjne cele, mające podtrzymać kultywowanie języka i kultury, co znacznie zawęża możliwość dystrybucji środków na rzecz innych, bardziej nowoczesnych działań propolonijnych. Dr hab. Nowosielski ponadto podkreślił niezagospodarowany potencjał Polonii. Z jego badań wynikło bowiem, że ponad połowa polskiej diaspory nie ma wrażenia, że reprezentuje Polskę w miejscu swojego obecnego zamieszkania.
Według prof. Doroty Praszałowicz z Uniwersytetu Jagiellońskiego priorytetem polityki polonijnej powinno być zauważenie złożoności w odczuciu tożsamości polskich emigrantów. Należy wspierać ich polskości w poszanowaniu wartości kulturowej obecnego kraju zamieszkania. Szkodliwym wyobrażeniem o emigrantach z Polski jest ich rzekoma niechęć do podtrzymywania swojej polskiej tożsamości za granicą, zwłaszcza przez wykwalifikowanych specjalistów na przykład z branży IT. Zaprzeczeniem tego stereotypu jest choćby działalność Polonii w Seattle i jej ogromne zainteresowanie sprawami polskimi.
Niejako w odpowiedzi na omawiane problemy dr Rafał Raczyński z Muzeum Emigracji w Gdyni przedstawił współczesne modele realizacji polityk diasporycznych. Jako przykład takich działań zaprezentował trendy wdrożone przez dyplomacje diaspor m.in. Irlandii, Szkocji i Litwy. Wspieranie tożsamości kulturowej może się odbywać poprzez transfer wiedzy i tworzenie systemu jej dystrybucji na przykład dzięki wspieraniu dwujęzycznego szkolnictwa, turystyki diasporycznej, jak również wdrażaniu programów, umożliwiających emigrantom studia i pracę w krajach przodków.
Zuzanna Pająk ze Stowarzyszenia „Dom Polski Kopernika” w Tuluzie, będącej stolicą FrenchTech, podzieliła się doświadczeniami polskiej społeczności w południowej Francji, apelując o utworzenie placówki konsularnej w tym regionie ze względu na rosnące potrzeby Polonii, zwłaszcza jej najaktywniejszych zawodowo przedstawicieli. Jakub Janas z zarządu Fundacji „PLUGin” w Londynie z kolei opowiedział o międzynarodowej Konferencji Polish Tech Day, która koncentruje uwagę prezesów dużych firm i start upów z branży technologicznej, apelując o większe zainteresowanie tym cyklicznym wydarzeniem ze strony Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu. Dr Kamila Schöll-Mazurek z Polskiej Sieci Federalnej ds. Partycypacji i Spraw Socjalnych „Part of Europe” w Niemczech natomiast uznała za priorytet polityki polonijnej działania na rzecz egzekwowania praw wynikających z karty europejskiej wobec Polaków mieszkających w UE oraz powołanie pełnomocników ds. Polonii w każdym niemieckim landzie. Wśród omawianych problemów znalazła się także opinia prezeski Fundacji Polonium dr Katarzyny Makowskiej, która zauważyła jak ważne i owocne jest angażowanie polonijnych środowisk naukowych i biznesowych w działania statutowe instytucji.
Sugestie prezeski Rady Polonii Świata Teresy Berezowskiej oraz prezydenta Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych Tadeusza Pilata na tematy związane z dofinansowaniem Polonii i zagadnień związanych z mediami polonijnymi mocno zapadły w pamięć uczestnikom posiedzenia. Wiceprzewodniczący Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą Wojciech Ziemniak natomiast skomentował przedstawione przez dr. hab. Nowosielskiego wnioski badań jako kluczowe w aspekcie tworzenia nowej polityki diasporycznej.
Uczestnicy spotkania zgodnie stwierdzili, że prezentacja stanowisk wszystkich stron dialogu pod auspicjami senackiej Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą podczas spotkania w tak wyjątkowym miejscu, jakim jest Muzeum Emigracji w Gdyni, jest ważnym wydarzeniem w procesie tworzenia mapy drogowej konkretnych działań na rzecz polskiej diaspory. Przewodniczący komisji Kazimierz Michał Ujazdowski zobowiązał się do zebrania wszystkich przedstawionych w dyskusji postulatów i podjęcia starań w celu wypracowania nowej polityki polonijnej.