Małżeństwo fascynujących artystów, eksperymentatorów w dziedzinie sztuki i życia. Ona – ilustratorka, malarka, scenografka i graficzka. On – pisarz, filozof, poeta, autor eksperymentalnych technik filmowych. O Franciszce i Stefanie Themersonach, jednych z najbardziej wszechstronnych i inspirujących polskich artystów awangardowych, opowie Małgorzata Sady, wieloletnia przyjaciółka Themersonów oraz propagatorka ich twórczości. Wykład zatytułowany „O potrzebie tworzenia widzeń” odbędzie się w czwartek, 11 lutego o godz. 17.30 w sali kinowej Muzeum Emigracji w Gdyni. Wstęp wolny.
Franciszka Weinles urodziła się w 1907 roku w Warszawie w rodzinie malarza i pianistki. Skończyła z wyróżnieniem studia na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Stefan Themerson przyszedł na świat w 1910 roku w Płocku jako syn lekarza. Studiował fizykę i architekturę w Warszawie, gdzie w 1930 roku poznał Franciszkę. Pobrali się w 1931 roku. Ich twórcza współpraca zaczęła się od tworzenia książek dla dzieci, jednak szybko wciągnęły ich eksperymenty filmowe z wykorzystaniem opracowanych przez nich autorskich technik. Zrealizowali kilka filmów awangardowych, z których zachował się jeden – „Przygoda człowieka poczciwego” z 1937 roku, inspiracja Romana Polańskiego przy tworzeniu „Dwóch ludzi z szafą”. Pod koniec lat 30. wyjechali do Paryża kontynuować twórczość filmową, ale przerwała im wojna. Na początku lat 40. trafili do Londynu, gdzie w 1948 roku założyli czołowe awangardowe wydawnictwo Gaberbocchus Press, specjalizujące się w wydawaniu „bestlookerów” (w przeciwieństwie do bestsellerów), eksperymentujące w zakresie relacji formy i treści. Przez 30 lat działania wydawnictwa ukazało się ponad 60 tytułów, m.in. pierwsze angielskie wydanie „Ubu króla” Alfreda Jarry’ego, dzieła Bertranda Russella, Kurta Schwittera czy samego Themersona. Franciszka nadal zajmowała się malarstwem i grafiką, projektowała scenografie teatralne, wykładała na uczelniach artystycznych. Stefan stworzył poezję semantyczną, skomponował operę, pisał powieści i eseje filozoficzne, projektował urządzenia dźwiękowo-wizualne. Oboje zmarli w Londynie w 1988 roku. Mieszkali poza granicami Polski ponad 50 lat, jednak utrzymywali z krajem regularny kontakt, pozostając żywym łącznikiem polskiej awangardy artystycznej i intelektualnej z awangardą światową.
Wykład poprowadzi Małgorzata Sady, która przyjaźniła się z Franciszką i Stefanem Themersonami przez ostatnich 10 lat ich życia, a od 1996 roku propaguje ich twórczość we współpracy z Archiwum Themersonów w Londynie. Współpracuje z centrami sztuki, festiwalami filmowymi i teatralnymi w kraju i zagranicą jako tłumacz, kurator, uczestnik i twórca projektów artystycznych (Kanada, Irlandia, Portugalia, Ukraina, Szwecja, Litwa, Wielka Brytania, Rosja, Czechy, Francja, Włochy, Niemcy Szwajcaria, Białoruś). Jest autorką licznych przekładów z zakresu sztuki współczesnej, historii, filozofii, literatury (m.in. L. Wittgenstein, B. Russel, S. Themerson, J. Czechowicz, J. Kłoczowski, J. Newling), a także autorką esejów dotyczących sztuki, filmu i literatury publikowanych w kraju i zagranicą. Prowadzi niezależną oficynę wydawniczą Gaberbocchus w Polsce wydającą „dzieła rozrzucone” Themersonów. Współpracuje ze Studiem Filmowym Marka Serafińskiego, kwartalnikiem IS PAN „Konteksty”, Studiem Filmowym Kronika, Performance Art Bergen (No), Level Centre (UK), Fundacją In Situ. Od 2012 jest kuratorką międzynarodowego festiwalu sztuki efemerycznej Konteksty w Sokołowsku.
11.02.2016, czwartek | godz. 17.30 | sala kinowa MEG | wstęp wolny
ZA GRANICĄ SZTUKI to cykl comiesięcznych wykładów prezentujących sylwetki najciekawszych polskich artystów emigracyjnych XX i początku XXI wieku. Artystów różnych dziedzin: malarstwa, filmu, rzeźby czy architektury, których życie i twórczość rozpięte były między Polską a światem – uciekinierów, wygnańców, dobrowolnych rezydentów, obywateli świata… Wybitni znawcy z całej Polski, szczególnie związani ze swoimi bohaterami – historycy sztuki, kuratorzy wystaw oraz autorzy monografii, opowiadają o ich dorobku, wymykającym się łatwym schematom i przekraczającym ograniczenia ludzkiej myśli i artystycznej materii. Przybliżają także ich, rozpostarte między kraje i kontynenty, biografie. Wykłady skierowane są do szerokiej publiczności, mają otwartą, nieakademicką formułę i popularyzatorski charakter. Autorem programu i koncepcji merytorycznej cyklu „Za granicą sztuki” jest dr Hubert Bilewicz.
Kolejne wykłady z cyklu „Za granicą sztuki”:
10.03.2016 | Jerzy Sołtan | prof. Jacek Dominiczak (ASP Gdańsk)
14.04.2016 | Igor Mitoraj | dr Magdalena Howorus-Czajka (Uniwersytet Gdański)
09.06.2016 | Karol Broniatowski | dr Dorota Grubba-Thiede (ASP Gdańsk)
Patroni medialni cyklu: kulturaonline.pl | Trojmiasto.pl | Radio Gdańsk | Magazyn Together