Od kariery popularnego portrecisty warszawskiej bohemy lat 30. XX wieku, przez zlecenia od hinduskich maharadżów po wymarzone Stany Zjednoczone, które przyniosły zawodowe i życiowe rozczarowanie. O Stefanie Norblinie, „artyście trzech kontynentów”, opowie Agnieszka Kasprzak-Miler (UW), która w 2012 roku odnalazła miejsce pochówku artysty i sprowadziła jego prochy do Polski. Trzeci wykład z cyklu „Za granicą sztuki” o polskich artystach-emigrantach odbędzie się w czwartek, 10 grudnia o godz. 17.30 w sali kinowej Muzeum Emigracji. Wykład będzie tłumaczony na Polski Język Migowy. Wstęp wolny.
Stefan Norblin (1892-1952) urodził się w rodzinie warszawskich przemysłowców, ukończył Akademię Ekonomiczno-Handlową w Antwerpii i podjął pracę w koncernie papierniczym. Jego pasją była jednak sztuka. Zaczął od rysowania karykatur i portretów, co zaowocowało pierwszą wystawą w amsterdamskiej galerii. Zwiedził następnie Paryż i Londyn, gdzie tworzył ilustracje pod pseudonimem „hrabia von Luxemburg”. W 1920 r. podczas wojny polsko-rosyjskiej Norblin zaciągnął się do armii. Jako tłumacz (znał biegle kilka języków) uczestniczył w konferencji pokojowej w Rydze. Po powrocie do Polski aktywnie uczestniczył w życiu intelektualnej i artystycznej elity warszawskiej. Jego pierwszą żoną była aktorka Maria Modzelewska. W 1933 r. poślubił Lenę Żelichowską, tancerkę Teatru Narodowego oraz popularną aktorkę filmową, z którą spędził resztę życia. Wrzesień 1939 r. przerwał passę artystycznych sukcesów Norblina – zdecydował się wyruszyć wraz z żoną przez Daleki Wschód (Turcję, Irak i Indie) do Stanów Zjednoczonych. W 1946 r. osiedlił się z rodziną pod San Francisco, gdzie stał się po prostu jednym z wielu imigrantów i nikomu nieznanych artystów. Postępująca depresja spowodowana tą sytuacją przyczyniła się do samobójczej śmierci artysty, którego do lat 90. XX w. postrzeganego jedynie poprzez pryzmat przedwojennych dokonań i realizacji.
Podczas wykładu w Muzeum Emigracji, zostanie zaprezentowany przede wszystkim mało znany, azjatycki etap twórczości Stefana Norblina. W latach 90. XX wieku niespodziewanie wypłynęły na światło dzienne fakty, zmieniające dotychczasową wiedzę o jego życiu i twórczości. Wzięły one swój początek od pytania, jakie zadał polskim dyplomatom angielski dziennikarz Peter Mc Manus, zafascynowany urodą ogromnych murali z podpisem „S.NORBLIN”, znajdujących się we wnętrzach pałacu w Jodhpur (Indie). Zainteresowanie dziennikarza, przygotowującego artykuł o jubileuszu pałacu, w którym ściany zdobione są wielkoformatowymi muralami, niespodziewanie otworzyło nowy rozdział w biografii artysty. Jego życie i twórczość – szeroko komentowane w latach 30. ubiegłego stulecia – były niemal zupełnie pomijane w krytyce powojennej. W wielu opracowaniach i studiach poświęconych polskiej sztuce współczesnej badania i informacje na temat spuścizny, jaką zostawił Stefan Norblin, ograniczane były z powodu cenzury i izolacji kulturalnej. Nie bez znaczenia były rozbieżne i nieścisłe informacje o jego losach po wrześniu 1939 r. Niemałą rolę w kwestii pomijania sylwetki artysty w powojennych opracowaniach odegrały jego przedwojenne kontakty towarzyskie, a w szczególności ranga portretowanych przez niego osób. Brak dostępu do miejsc związanych z jego twórczością (prywatne, niedostępne szerszemu gronu rezydencje, należące do indyjskich maharadżów i ich rodzin) i materiałów archiwalnych, które dopiero w nowych realiach politycznych lat 90. ubiegłego stulecia miały szanse ujrzeć światło dzienne. Aktualny stan badań, jego rezultaty i wysnute na tej podstawie spostrzeżenia – będą tematem wykładu, którego autorka poprowadzi słuchaczy przez pałacowe wnętrza indyjskich rezydencji, które w latach 40. XX w. ozdobione zostały obrazami i meblami autorstwa Stefana Norblina – artysty na nowo odkrywanego.
Agnieszka Kasprzak-Miler – historyk sztuki, badaczka i autorka publikacji z zakresu złotnictwa i jubilerstwa unikatowego. Od kilku lat podejmująca badania nad sztuką polską okresu dwudziestolecia międzywojennego. Od lat wielbicielka twórczości Stefana Norblina, którego indyjskie realizacje oglądane w 2010 roku zaowocowały pogłębionymi badaniami i publikacjami. W 2012 roku, podczas kwerendy archiwalnej zbiorów Polish Art and Culture Fundation (San Francisco), która posiadała w swych zbiorach prace artysty, natrafiła na nieznane nikomu miejsce jego pochówku. Dzięki pomocy Konsulatu Polskiego w Los Angeles oraz Prezes Fundacji, a nad to posiadając zgodę i pełnomocnictwo syna Andrew Norblina – doprowadziła do sprowadzenia prochów Stefana Norblina oraz jego żony Leny Żelichowskiej do Polski, gdzie spoczęły w grobowcu rodzinnym na warszawskich Starych Powązkach. Posiada doświadczenie zawodowe w zakresie prac i badań konserwatorskich, które jako pracownik Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków, od ponad 12 lat prowadzi na terenie Warszawy. Obecnie doktorantka Uniwersytetu Warszawskiego.
10.12.2015, czwartek | godz. 17.30 | sala kinowa MEG, ul. Polska 1 | wstęp wolny | tłumaczenie na Polski Język Migowy
Kolejne wykłady z cyklu „Za granicą sztuki”:
21.01.2016 | Teresa Żarnowerówna | Ewa Gorządek (CSW Zamek Ujazdowski)
11.02.2016 | Themersonowie | prof. Zbigniew Majchrowski (Uniwersytet Gdański)
10.03.2016 | Jerzy Sołtan | prof. Jacek Dominiczak (ASP Gdańsk)
14.04.2016 | Igor Mitoraj | dr Magdalena Howorus-Czajka (Uniwersytet Gdański)
09.06.2016 | Karol Broniatowski | dr Dorota Grubba-Thiede (ASP Gdańsk)