Jak spędzić przyjemnie czas w chłodne, listopadowe wieczory? Posłuchajcie wywiadów z autorami literatury non-fiction w ramach jesiennego cyklu spotkań literackich. To już piąta edycja wydarzenia, nietypowa, bo tym razem organizowana w całości online. Przygotowaliśmy 6 podcastów książkowych. Posłuchajcie odcinków premierowo 6-8 listopada na YouTube lub Spotify. Proponujemy dwa scenariusze: wieczór pod kocem w domowym zaciszu z kubkiem herbaty w ręce lub spacer w ciepłej czapce i ze słuchawkami w uszach.
W programie znalazły się dwie wydawnicze premiery: „Gorsze dzieci Republiki” Ludwiki Włodek i „Wrzenie” Anny Pamuły. Obie książki opowiadają o europejsko-arabsko-afrykańskim tyglu społecznym i problemach identyfikacyjnych jakich doświadczają przedstawiciele drugiego, a nawet trzeciego pokolenia imigrantów, którzy przybyli do Francji w latach 70-tych XX w., głównie z Algierii. To niezwykle mocne reportaże, nie unikające trudnych pytań.
O Francji i Belgii w kontekście obyczajowości i kulturotwórczej roli jaką odgrywają te kraje opowiedzą wieloletni polscy korespondenci z Paryża i Brukseli – Marek Ostrowski, autor książki „Francuski sen” i Marek Orzechowski, autor książki „W Belgii, czyli gdzie?”.
Porozmawiam także o dwóch biografiach: „Gerard Wilk. Tancerz” Zofii Rudnickiej i „KOT. Opowieść o Konstantym A. Jeleńskim” Anny Arno. Gerard Wilk był w latach 60-tych solistą baletu Teatru Wielkiego, rozpoznawalność zyskał tańcząc w duecie z Krystyną Mazurówną i występując w epizodycznych rolach filmowych. U szczytu kariery postanowił uciec na Zachód i dołączyć do najlepszego zespołu baletowego na świecie, mającego siedzibę w Brukseli, Baletu XX wieku Maurice’a Béjarta. W zespole Béjarta spędził dziesięć lat, po zakończeniu kariery przeniósł się do Francji i poświęcił pracy nauczycielskiej. Z Francją wiążą się również losy Konstantego A. Jeleńskiego, jednej z czołowych postaci środowiska emigracyjnego skupionego wokół paryskiej Kultury. Jego fascynujące losy poznajemy dzięki biografii autorstwa Anny Arno.
PROGRAM
6 listopada
- 18:00 – Ludwika Włodek, Gorsze dzieci Republiki. O Algierczykach we Francji | Rozmawia Marcin Mindykowski
- 20:00 – Marek Orzechowski, W Belgii, czyli gdzie? | Rozmawia Kamil Turecki
7 listopada
- 18:00 – Marek Ostrowski, Francuski sen | Rozmawia Rafał Hetman
- 20:00 – Zofia Rudnicka, Gerard Wilk. Tancerz | Rozmawia Krzysztof Tomasik
8 listopada
- 18:00 – Anna Arno, KOT. Opowieść o Konstantym A. Jeleńskim | Rozmawia Joanna Majchrzak
- 20:00 – Anna Pamuła, „Wrzenie. Francja na krawędzi” | Rozmawia Kamil Barbarski
Dołącz do wydarzenia na Facebooku: https://www.facebook.com/events/725513711643206/
„Gorsze dzieci Republiki. O Algierczykach we Francji” | Z Ludwiką Włodek rozmawia Marcin Mindykowski
Premiera online: 6 LISTOPADA, godz. 18:00
Posłuchaj na YouTube Transkrypcja podcastu otworzy się po kliknięciu w ten tekst.
Karim, urodzony w Paryżu syn Algierczyka i Francuzki, zapewnia, że Francja to jego kraj, w Algierii czuje się obco. Daniele, rodowita Francuzka, która w Algierii spędziła pierwsze czterdzieści parę lat życia, wciąż o niej śni, choć wyjechała w 1970 roku, i mówi, że to tam czuje się najlepiej. Lila uciekła z Algierii przed islamem, Mungi przed rządem, który zwalczał islamskich radykałów. Sarah udawała przed przyjaciółmi ze szkoły, że jest Francuzką, i zmyślała historie o tym, jak jeździ z rodzicami na narty. Algierskie korzenie mają Kylian Mbappé i Zinédine Zidane, ale także sprawcy zamachu na redakcję „Charlie Hebdo”. Połowa algierskiej reprezentacji w piłce nożnej ma oprócz algierskiego obywatelstwa także francuskie. W Algierii mieszkali Albert Camus i Pierre Bourdieu, który od badań algierskich Berberów zaczął karierę naukową. Algierską flagę państwową zaprojektowała i uszyła Francuzka Émilie Busquant, partnerka życiowa ojca algierskiego nacjonalizmu Messalego al-Hadżdża, z którym nigdy nie wzięła ślubu, bo oboje byli przeciwni mieszczańskim przesądom.
Losy Francuzów i Algierczyków są ze sobą nierozerwalnie związane. Nie da się opowiedzieć o współczesnej Francji bez pokazania skomplikowanych relacji algiersko-francuskich. Ludwika Włodek z empatią, ale i dociekliwością odtwarza splątane rodzinne i polityczne losy. Pomaga zrozumieć i odkłamać pełną stereotypów historię Algierczyków we Francji, która jest też historią Francji. Żywą, zajmującą, ale niejednoznaczną.
„Tak jak się nie da opowiedzieć o francuskim futbolu bez Zidane’a czy Mbappé, tak nie da się zrozumieć Francji bez Algierii. Ludwika Włodek opisuje czas kolonizacji i buntów, asymilacji i odrzucenia, nacjonalizmu i fundamentalizmu. Czyta książki, ogląda filmy, słucha muzyki, przyrządza kuskus, ale nade wszystko wędruje po podparyskich blokowiskach i podejrzliwie przygląda się orientalnemu wystrojowi eleganckich kawiarni, a w końcu rusza na północ Afryki. Zadaje trudne pytania i nie zadowala się pierwszymi odpowiedziami.” Michał Okoński
Ludwika Włodek – socjolożka i wykładowczyni na Wydziale Orientalistyki Uniwersytetu Warszawskiego, reporterka. Autorka książek: „Pra. O rodzinie Iwaszkiewiczów”, „Wystarczy przejść przez rzekę”, „Cztery sztandary, jeden adres. Historie ze Spisza”, „Gorsze dzieci Republiki. O Algierczykach we Francji”.
„W Belgii, czyli gdzie?” | Z Markiem Orzechowskim rozmawia Kamil Turecki
Premiera online: 6 LISTOPADA, godz. 20:00
Posłuchaj na YouTube Transkrypcja podcastu otworzy się po kliknięciu w ten tekst.
Belgia, un amour compliqué, mówił o swoim małym, wciśniętym między Francję i Niemcy kraju poeta i szansonista Jacques Brel. I miał rację. Tak, Belgii nie da się kochać jednoznacznie, ze ślepym oddaniem. Miłość, jeśli się pojawi, będzie tak samo trudna jak historia Belgii i ona sama. To kraj, w którym nie ma jednej radości ani jednego smutku. To kraj, który należy do Flamandów, Walonów, brukselczyków, a także każdego, kto w nim mieszka.
Kiedy przed laty pisałem Belgijską melancholię, nadałem jej podtytuł Belgia dla nieprzekonanych, bowiem chociaż sporo o niej słyszano, niewiele o niej wiedziano. Któż znalazłby do niej drogę, gdyby nie Bruksela, nie Unia, NATO?
A jednak warto do niej zajrzeć, i nie tylko na konferencję.
I jaką Belgię spotkamy? Mimo traumy zamachów terrorystycznych wciąż tę samą:
surrealistyczną krainę indywidualistów, akceptującą siebie taką, jaka jest, skłonną do anarchizowania, pozostawiającą szeroki margines osobistej wolności.
Na okładce książki widnieje drogowskaz, wskazujący cztery kierunki w stronę Belgii. I każdy jest właściwy, zawsze do niej trafimy, ponieważ Belgia to przede wszystkim stan ducha. Na mapie trudno ją znaleźć, dlatego Belgii trzeba szukać na swój własny sposób. A odnaleziona, każda będzie prawdziwa, chociaż skomplikowana. Jak miłość do niej Brela. I o tym jest ta książka.
Marek Orzechowski – dziennikarz i publicysta specjalizujący się w polityce międzynarodowej, wieloletni korespondent Telewizji Polskiej i Polsatu w Bonn i Brukseli. Autor książek: „Belgijska melancholia”, „Zdarzyło się w Berlinie”, „Holandia. Presja depresji”, „Europolis, czyli diabeł mieszka w Brukseli” oraz „W Belgii, czyli gdzie?”
„Francuski sen” | Z Markiem Ostrowskim rozmawia Rafał Hetman
Premiera online : 7 LISTOPADA, godz. 18:00
Posłuchaj na YouTube Transkrypcja podcastu otworzy się po kliknięciu w ten tekst.
„Francuski sen” Marka Ostrowskiego jest fascynującą opowieścią o Francji, pisaną do wszystkich czytelników: zarówno tych, którzy się uważają za znawców kraju nad Sekwaną, jak i tych, którym kojarzy się on z wieżą Eiffla i szampanem. Ostrowski, wieloletni korespondent polskich mediów w Paryżu, kawaler orderu Legii Honorowej i kultowy komentator telewizyjny, pisze o Francji ze znawstwem i miłością. Kanwą wielu tekstów książki są jego podróże, rozmowy i artykuły o Francji, które od trzech dekad Ostrowski publikuje w POLITYCE. Opisuje w nich skomplikowane uwarunkowania francuskiej polityki – od de Gaulle’a po protesty „żółtych kamizelek”. Tak samo zajmująco tłumaczy źródła narodzin Asterixa z komiksów Goscinnego, co znaczenie idei republikańskiej. Objaśnia wyjątkowość kraju, który wymyślił prawa człowieka, dał światu Oświecenie i 1200 gatunków sera.
„Francuski sen” to opowieść o kraju, który zawsze był w awangardzie politycznej, społecznej i kulturowej. Jaka jest jego siła dziś, we współczesnym świecie ? Marek Ostrowski odpowiada na to pytanie z pozycji człowieka, który kocha Francję miłością prawdziwą, dostrzegając wszystkie jej zalety i wady. Bardzo ciekawa lektura zarówno dla tych, którzy znają dobrze kraj Camusa, jak i dla tych, którzy o nim tylko śnią„. Grażyna Torbicka
„Francja dała nam Moliera i Luca Bessona, Dumasa i Belmondo, de Gaulle’a i Alaina Delona, Edith Piaf i Daft Punk, a miłość Marka Ostrowskiego do Francji dała nam wspaniałą książkę. Jeśli po katastrofie II wojny światowej de Gaulle przywrócił Francji marzenia o wielkości, to Marek Ostrowski przywrócił mi tą książką marzenie o Francji. To genialna opowieść o historii, polityce, triumfach i upadkach, ale może przede wszystkim cudowne uzasadnienie sensu powiedzenia „szczęśliwy jak Bóg we Francji”.” Piotr Kraśko
Marek Ostrowski – dziennikarz, publicysta, komentator polityki zagranicznej w tygodniku „Polityka”. Były korespondent Polskiej Agencji Prasowej we Francji, Genewie i Londynie. W 2012 r. w uznaniu za zasługi w popularyzowaniu wiedzy o Francji w Polsce odznaczony Orderem Legii Honorowej. Autor książek: „Co nas obchodzi świat. Ściągawka na czas chaosu”, „Teatr sprawiedliwości: aktorzy i kulisy” oraz „Francuski sen”.
„Gerard Wilk. Tancerz” | Z Zofią Rudnicką rozmawia Krzysztof Tomasik
Premiera online : 7 LISTOPADA, godz. 20:00
Posłuchaj na YouTube Transkrypcja podcastu otworzy się po kliknięciu w ten tekst.
Był gwiazdą Teatru Wielkiego w Warszawie, ale tańczył też w rozrywkowych programach telewizyjnych. Pojawił się w filmach Andrzeja Wajdy i Stanisława Barei, bywał fotomodelem Barbary Hoff. Uwielbiany przez kobiety i mężczyzn. U szczytu kariery wyemigrował z Polski, by wejść na taneczny Olimp i znaleźć się w zespole Maurice’a Béjarta. Z „Baletem XX wieku” zwiedził cały świat.
Gerard Wilk, jeden z najwybitniejszych polskich tancerzy, miał wszystko: urodę, talent, uznanie i popularność. Przyjaciółka i partnerka sceniczna Wilka, Zofia Rudnicka, przypomina tancerza i otaczający go świat. Odwiedzamy modne miejsca Warszawy lat 60. XX wieku, poznajemy ważne osoby, a potem wyruszamy w podróż po Europie. Odwiedzamy gejowskie kluby w Brukseli i zwiedzamy Paryż. Autorka do wspomnień zaprasza rodzinę, znajomych, współpracowników. Rozmawia z miłościami Wilka, odwiedza jego ostatniego partnera, wyszukuje unikatowe zdjęcia.
Zofia Rudnicka – tancerka, choreografka, doktor habilitowany, wykładowczyni kompozycji tańca. Całą karierę baletową związana z Teatrem Wielkim w Warszawie. Współpracowała z telewizją i teatrem, stworzyła choreografię do kilkudziesięciu oper, musicali, sztuk teatralnych i filmów, w tym kultowej Akademii Pana Kleksa.
„KOT. Opowieść o Konstantym A. Jeleńskim” | Z Anną Arno rozmawia Joanna Majchrzak
Premiera online: 8 LISTOPADA, godz. 18:00
Posłuchaj na YouTube Transkrypcja podcastu otworzy się po kliknięciu w ten tekst.
Konstanty A. Jeleński był jedną z czołowych postaci środowiska emigracyjnego skupionego wokół paryskiej Kultury. Jako humanista i kosmopolita, z ironicznym dystansem traktujący swoje ziemiańskie pochodzenie, potrafił z taktem i subtelnym wyrafinowaniem uwodzić osoby, które się z nim zetknęły. Ale towarzyski fenomen Kota, wynikający z łatwości zjednywania sobie sympatii innych, brał się nie tylko z osobistego uroku i łagodności charakteru, ale także atrakcyjności umysłu, nieprzeciętnej inteligencji i rozległej wiedzy. To dzięki ugruntowanej pozycji i rozpoznawalności w kręgach intelektualistów francuskich, a także dzięki doskonałej znajomość języków obcych zdołał Jeleński uczynić wiele dla wypromowania na Zachodzie twórczości polskich pisarzy, zwłaszcza Witolda Gombrowicza, ale także Czesława Miłosza, czy Zbigniewa Herberta.
Kot-Jeleński był postacią złożoną i wielowymiarową – błyskotliwy rozmówca z towarzyskim obyciem wyniesionym z domu o dyplomatycznych tradycjach, wszechstronny erudyta i uzdolniony poliglota z wiedzą zdobytą na elitarnych uniwersytetach Oxford i St Andrews, oddany towarzysz, który przemierzył szlak bojowy z 1. Dywizją Pancerną generała Maczka, melancholijny esteta, który z czułym namysłem studiował obrazy swego przyjaciela Józefa Czapskiego. Anna Arno z niezwykłą przenikliwością odczytuje barwne losy Jeleńskiego i odsłania przed czytelnikami kolejne warstwy tego złożonego portretu.
„Kot Jeleński, żołnierz, intelektualista, przyjaciel Gombrowicza, Miłosza i Czapskiego, krnąbrny niekiedy współpracownik paryskiej „Kultury”, człowiek światowy, wyłamuje się ze wszystkich znanych nam szablonów polskiej emigracji. Trudno go sobie wyobrazić na pomniku. Błyskotliwy, zmienny – ale bezkompromisowy w sprawach zasadniczych – ukrywający swoje życie prywatne przed wzrokiem emigracyjnych plotkarzy; nawet ci, którzy go długo znali, nie mogą być pewni, że go naprawdę poznali. Biografia Anny Arno świetnie uchwyciła tę proteuszową postać w stu migawkach, ze stu punktów widzenia.” Adam Zagajewski
„Konstanty Jeleński był jednym z najciekawszych, najbardziej błyskotliwych, wielkodusznych i utalentowanych ludzi, jakich spotkałam w życiu. I najbardziej tajemniczym. Książka Anny Arno jest najlepszym możliwym kluczem do tej tajemnicy. Intelektualista, wielki Polak, wielki Europejczyk, rozdawał swoje dary szczodrze i bez ostentacji. Warto je pozbierać.” Agnieszka Holland
Anna Arno – ukończyła historię sztuki w Institute of Fine Arts na Uniwersytecie Nowojorskim. Jest laureatką Nagrody „Zeszytów Literackich” za debiut w dziedzinie poezji. Opublikowała tom opowiadań „Okna” i tom esejów „Ten kraj”. Jest autorką książek biograficznych: „Niebezpieczny poeta. Konstanty Ildefons Gałczyński”, „Jaka szkoda. Krótkie życie Pauli Modersohn-Becker” oraz „KOT. Opowieść o Konstantym A. Jeleńskim”.
„Wrzenie. Francja na krawędzi” | Z Anną Pamułą rozmawia Kamil Barbarski
Premiera online: 8 LISTOPADA, godz. 20:00
Posłuchaj na YouTube Transkrypcja podcastu otworzy się po kliknięciu w ten tekst.
Francja wrze. Czy terror, przemoc oraz różne rozumienie miłości, nienawiści i prawdy prowadzą ją na skraj nowej rewolucji?
Czy rodzice są odpowiedzialni za błędy swoich dzieci? – pyta Veronique, biała katoliczka, wcześniej obywatelka, a potem już tylko „matka terrorysty” sądzona za finansowanie organizacji terrorystycznej. Czy żona poligamisty może stać się emancypantką? Jak obrzezane kobiety mogą odzyskać godność? Dlaczego imigranci zaczęli głosować na prawicę? Na czym polega francuski antysyjonizm? Jak współistnieć w różnorodności?
Poznajcie Ibrahima, z którym autorka prowadziła rozmowy przez cztery lata – radykalnego muzułmanina, ex-złodzieja i sprzedawcę narkotyków, który umie czytać z ludzi i ma dar jasnowidzenia. Z jego losów oraz z losów innych bohaterów „Wrzenia” – kobiet i mężczyzn, imigrantów i rdzennych Francuzów, śniadych i białych, żydów i katolików, wykształconych i niepiśmiennych, biednych i bogatych – wyłania się obraz kraju w ciągłym napięciu i pełnego sprzeczności ale i poszukującego wewnętrznego porozumienia. Czy jest na nie szansa?
Brawurowy i zaskakujący zbiór reportaży Anny Pamuły – polskiej reporterki na stałe mieszkającej we Francji – rozmowy, rekonstrukcje sądowe, miniatury obyczajowe – uświadamia nam, że świat to naczynia połączone – czasem niewidoczne ale mogą zdecydować o życiu każdego z nas.
Anna Pamuła – Studiowała stosunki etniczne i migracje międzynarodowe na Uniwersytecie Jagiellońskim, a także afrykanistykę w Paryżu. Absolwentka Polskiej Szkoły Reportażu, stypendystka The Ryoichi Sasakawa Young Leaders Fellowship Fund. Autorka książek: „Polacos. Chajka płynie do Kostaryki” i „Wrzenie. Francja na krawędzi”.